Skunksik

Skunksik
	Spilogale
	J.E. Gray, 1865
	; Przedstawiciel rodzaju – skunksik smukły (S. gracilis amphiala)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Nadrodzina	łasicokształtne
Rodzina	skunksowate
Podrodzina	Mephitinae
Rodzaj	skunksik
	Typ nomenklatoryczny
	Mephitis interrupta Rafinesque, 1820 (= Viverra putorius Linnaeus, 1758)
Synonimy
	Hemiacis Cope, 1869;
	Hemiacis Cope, 1869;
Gatunki
	11 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	11 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skunksik^[3] (Spilogale) – rodzaj ssaków z podrodziny Mephitinae w obrębie rodziny skunksowatych (Mephitidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej – od skrajnie południowej Kanady po Amerykę Centralną^[4]^[5]^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 19–37 cm, długość ogona 5,9–28 cm, długość ucha 1,8–3,3 cm, długość tylnej stopy 2–3,4 cm; masa ciała 150–997 g^[5]^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1865 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconej rewizji taksonomicznej skunksowatych ze zbiorów Muzeum Brytyjskiego opublikowanym na łamach Proceedings of the Zoological Society of London^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) skunksik plamisty (S. putorius).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Spilogale: gr. σπιλος spilos ‘cętka, plama’; γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’^[8].
Hemiacis: gr. ἡμι- hēmi- ‘pół-, mały’, od ἡμισυς hēmisus ‘połowa’; ακις akis, ακιδος akidos ‘punkt, igła’^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hemiacis perdicida Cope, 1869 (= Viverra putorius Linnaeus, 1758).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[10]^[7]^[4]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[5]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[b]	Status IUCN^[11]
Spilogale putorius	(Linnaeus, 1758)	skunksik plamisty	gatunek monotypowy	na wschód od rzeki Missisipi do Niziny Atlantyckiej, na północ przez Appalachy, na południe do półwyspu Floryda, Stany Zjednoczone	DC: 19–33 cm DO: 8–28 cm MC: 207–885 g	VU
Spilogale interrupta	(Rafinesque, 1820)		gatunek monotypowy	Stany Zjednoczone na Wielkich Równinach na wschód do rzeki Missisipi, na północ marginalnie do Kanady (południowo-wschodnia Manitoba i południowo-zachodnie Ontario), na południe do północno-wschodniego Meksyku (Tamaulipas)	DC: 19–33 cm DO: 8–28 cm MC: 207–885 kg	NE
Spilogale yucatanensis	Burt, 1938		gatunek monotypowy	Meksyk (cały obszar półwyspu Jukatan), Belize i północna Gwatemala; południowe granice zasięgu niepewne	DC: 16,6–18,5 cm DO: 10,4–11,5 cm MC: brak danych	NE
Spilogale gracilis	Merriam, 1890	skunksik smukły	gatunek monotypowy	południowo-zachodnia Kanada, wzdłuż zachodnich Stanów Zjednoczonych do Meksyku (Półwysep Kalifornijski), w głąb lądu na wschód do Wielkich Równin, na południe do Wyżyny Kolorado, Channel Islands	DC: 27–37 cm DO: 8,5–21 cm MC: 255–997 g	LC
Spilogale leucoparia	Merriam, 1890		gatunek monotypowy	południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (od Gór Skalistych, na wschód od rzeki Kolorado i pustyni Mojave do Wielkich Równin) na południe do środkowego Meksyku	DC: 24–37 cm DO: 8,5–21 cm MC: 255–997 g	NE
Spilogale angustifrons	A.H. Howell, 1902	skunksik wąskoczelny	gatunek monotypo	południowy Meksyk (na południe od Kordyliery Wulkanicznej), Gwatemala, Salwador, Honduras i Nikaragua na południe do środkowej Kostaryki	DC: 20–25 cm DO: 8–28 cm MC: 207–885 g	LC
Spilogale pygmaea	O. Thomas, 1898	skunksik miniaturowy	3 podgatunki	wybrzeże Oceanu Spokojnego w Sinaloa, Nayarit, Jalisco, Colima, Michoacán, Guerrero i Oaxaca, w Meksyku	DC: 19–21 cm DO: 5,9–7,3 cm MC: 150–320 g	VU

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunki wymarłe:

Spilogale marylandensis Gidley & Gazin, 1933^[12] (Ameryka Północna; plejstocen).
Spilogale microdens Dalquest, 1978^[13] (Ameryka Północna; pliocen).
Spilogale pedroensis Gazin, 1942^[14] (Ameryka Północna; kenozoik).
Spilogale rexroadi Hibbard, 1941^[15] (Ameryka Północna; pliocen).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nomen nudum.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b J.E. Gray. Revision of the Genera and Species of Mustelidae contained in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 150, 1865. (ang.).
↑ E.D. Cope. A new series of fossils, from the lime stone caves in the Southern States. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 21, s. 3, 1869. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 183. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 450. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e J.W. Dragoo: Family Mephitidae (Skunks). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 559–561. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Spilogale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-22].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 682–683. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 642.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 316.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-20]. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-10]. (ang.).
↑ J.W. Gidley & Ch.L. Gazin. New Mammalia in the Pleistocene fauna from Cumberland Cave. „Journal of Mammalogy”. 14 (4), s. 351, 1933. DOI: 10.2307/1373954. (ang.).
↑ W.W. Dalquest. Early Blancan mammals from the Beck Ranch local fauna of Texas. „Journal of Mammalogy”. 59 (2), s. 291, 1978. DOI: 10.2307/1379912. (ang.).
↑ Ch.L. Gazin. The late Cenozoic vertebrate faunas from the San Pedro Valley, Ariz. „Proceedings of the United States National Museum”. 92 (3155), s. 502, 1942. (ang.).
↑ C.W. Hibbard. New mammals from the Rexroad Fauna, Upper Pliocene of Kansas. „The American midland naturalist”. 26 (2), s. 342, 1941. DOI: 10.2307/2420965. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Nomen nudum.

[12] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Gray-1] J.E. Gray. Revision of the Genera and Species of Mustelidae contained in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1865, s. 150, 1865. (ang.).

[cope-3] E.D. Cope. A new series of fossils, from the lime stone caves in the Southern States. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 21, s. 3, 1869. (ang.).

[miiz-4] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 183. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 450. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[hmw-6] J.W. Dragoo: Family Mephitidae (Skunks). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 559–561. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Spilogale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-22].

[amw-8] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 682–683. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA642_642]-9] Palmer 1904 ↓, s. 642.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA316_316]-10] Palmer 1904 ↓, s. 316.

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-20]. (ang.).

[13] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-10]. (ang.).

[gid&gaz-14] J.W. Gidley & Ch.L. Gazin. New Mammalia in the Pleistocene fauna from Cumberland Cave. „Journal of Mammalogy”. 14 (4), s. 351, 1933. DOI: 10.2307/1373954. (ang.).

[dal-15] W.W. Dalquest. Early Blancan mammals from the Beck Ranch local fauna of Texas. „Journal of Mammalogy”. 59 (2), s. 291, 1978. DOI: 10.2307/1379912. (ang.).

[gaz-16] Ch.L. Gazin. The late Cenozoic vertebrate faunas from the San Pedro Valley, Ariz. „Proceedings of the United States National Museum”. 92 (3155), s. 502, 1942. (ang.).

[hib-17] C.W. Hibbard. New mammals from the Rexroad Fauna, Upper Pliocene of Kansas. „The American midland naturalist”. 26 (2), s. 342, 1941. DOI: 10.2307/2420965. (ang.).

[1]