Neogale

	Neogale
	J.E. Gray, 1864
	; Przedstawiciel rodzaju – wizon amerykański (N. vison)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Nadrodzina	łasicokształtne
Rodzina	łasicowate
Podrodzina	łasice
Rodzaj	Neogale
	Typ nomenklatoryczny
	nie podany
Synonimy
	Grammogale Cabrera, 1940; Cabreragale Baryshnikov & Abramov, 1997; Neovison Baryshnikov & Abramov, 1997;
	Grammogale Cabrera, 1940; Cabreragale Baryshnikov & Abramov, 1997; Neovison Baryshnikov & Abramov, 1997;
Gatunki
	5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Multimedia w Wikimedia Commons

Neogale – rodzaj ssaków z podrodziny łasic (Mustelinae) w obrębie rodziny łasicowatych (Mustelidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w stanie naturalnym w Ameryce^[5]^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 20,3–43 cm, długość ogona 7,6–21 cm; masa ciała 80–1805 g^[5]^[7].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1864 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym rewizji taksonomicznej łasicowatych ze zbiorów Muzeum Brytyjskiego, opublikowanym na łamach Proceedings of the Zoological Society of London^[1]. Gray wymienił trzy gatunki – Mustela brasiliensis Sevastianoff, 1813 (synonim Mustela frenata H. Lichtenstein, 1831), Mustela aureoventris^[a] J.E. Gray, 1864 i Mustela xanthogenys^[a] J.E. Gray, 1843 – nie wyznaczając gatunku typowego^[1]^[8].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Neogale: gr. νεος neos ‘nowy’; rodzaj Gale J.A. Wagner, 1841 (łasica)^[9].
Grammogale: gr. γραμμη grammē ‘linia na piśmie, kreska’, od γραφω graphō ‘pisać’^[10]; γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’^[11]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Putorius africanus Desmarest, 1818.
Cabreragale: Ángel Cabrera y Latorre (1879–1960), hiszpańsko-argentyński zoolog i paleontolog; γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’^[3]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mustela felipei Izor & de la Torre, 1978.
Neovison: gr. νεος neos ‘nowy’; rodzaj Vison J.E. Gray, 1843^[4]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mustela vison Schreber, 1776.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Analizy filogenetyczne wykazały na silną odrębność amerykańskiego kladu i że gatunki z tego kladu powinny być umieszczone w odrębnym rodzaju^[6]^[8]. W takim ujęciu do ponownie wskrzeszonego rodzaju Neogale należą następujące współczesne^[b] gatunki^[13]^[7]^[14]^[8]^[6]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[15]	Podgatunki^[5]^[6]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[6]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[c]	Status IUCN^[16]
Neogale vison	(von Schreber, 1776)	wizon amerykański	15 podgatunków	od Alaski i Kanady po Stany Zjednoczone (z wyjątkiem suchych obszarów na południu); introdukowany do Europy, Rosji i Japonii	DC: 30–43 cm DO: 15,2–20 cm MC: 450–1850 g	LC
Neogale macrodon	(Prentis, 1903)	wizon morski	gatunek monotypowy	siedliska morskie w południowo-wschodniej Kanadzie (Nowy Brunszwik, Nowa Fundlandia) i północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych (Massachusetts, Maine)	brak danych	EX
Neogale frenata	(H. Lichtenstein, 1831)	łasica długoogonowa	42 podgatunki	od południowej Kanady, Stanów Zjednoczonych i Meksyku przez Amerykę Środkową i Południową do Kolumbii, Wenezueli, Ekwadoru, Peru i Boliwii	DC: 20–26 cm DO: 7,6–15,2 cm MC: 80–450 g	LC
Neogale felipei	(Izor & de la Torre, 1978)	łasica kolumbijska	gatunek monotypowy	Andy w południowej Kolumbii i północnym Ekwadorze	DC: 21–22 cm DO: 11,1–12,2 cm MC: około 138 g	VU
Neogale africana	(Desmarest, 1818)	łasica tropikalna	gatunek monotypowy	Nizina Amazonki w Kolumbii, Ekwadorze, Peru, Brazylii i Boliwii	DC: 24–38 cm DO: 16–21 cm MC: brak danych	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, EX – gatunek wymarły.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Podgatunek N. frenata.
↑ W teriologii za taksony współczesne uważa się również gatunki wymarłe po 1500 roku^[12].
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c J.E. Gray. Revision of the genera and species of Mustelidae contained in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 114, 1864. (ang.).
↑ A. Cabrera. Notas sobre carnívoros sudamericanos. „Notas del Museo de La Plata”. 5 (29), s. 15, 1940. (hiszp.).
↑ ^a ^b Baryshnikov i Abramov 1997 ↓, s. 1409.
↑ ^a ^b Baryshnikov i Abramov 1997 ↓, s. 1408.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S. Larivière & A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 649, 650, 651, 655. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 456. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 687–688. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c B.D. Patterson, H.E. Ramírez Chaves, J.F. Vilela, A.E.R. Soares & F. Grewe. On the nomenclature of the American clade of weasels (Carnivora: Mustelidae). „Journal of Animal Diversity”. 3 (2), s. 1–8, 2021. DOI: 10.29252/JAD.2021.3.2.1. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 453, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 113.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 107.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Taxonomic overview. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-21]. (ang.).
↑ Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 710. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 159–161. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-11]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
Г.Ф. Барішников & А.В. Абрамов. Строение бакулюма (os penis) у куниевьіx, Mustelidae (Mammalia, Carnivora) сооббщение 1. „Эooлoгический Журнал”. 76 (12), s. 1408, 1997. (ros.).

[fre-8] Podgatunek N. frenata.

[14] W teriologii za taksony współczesne uważa się również gatunki wymarłe po 1500 roku^[12].

[18] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Gray-1] J.E. Gray. Revision of the genera and species of Mustelidae contained in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 114, 1864. (ang.).

[Cabrera-2] A. Cabrera. Notas sobre carnívoros sudamericanos. „Notas del Museo de La Plata”. 5 (29), s. 15, 1940. (hiszp.).

[CITEREFBaryshnikovAbramov19971409-3] Baryshnikov i Abramov 1997 ↓, s. 1409.

[CITEREFBaryshnikovAbramov19971408-4] Baryshnikov i Abramov 1997 ↓, s. 1408.

[hmw-5] S. Larivière & A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 649, 650, 651, 655. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[icmw-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 456. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[amw-7] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 687–688. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Patterson&inni-9] B.D. Patterson, H.E. Ramírez Chaves, J.F. Vilela, A.E.R. Soares & F. Grewe. On the nomenclature of the American clade of weasels (Carnivora: Mustelidae). „Journal of Animal Diversity”. 3 (2), s. 1–8, 2021. DOI: 10.29252/JAD.2021.3.2.1. (ang.).

[Palmer-10] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 453, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=153_113]-11] Jaeger 1959 ↓, s. 113.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=147_107]-12] Jaeger 1959 ↓, s. 107.

[mdd2-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Taxonomic overview. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).

[mdd-15] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-21]. (ang.).

[amw2-16] Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 710. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[miiz-17] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 159–161. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[19] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-11]. (ang.).

[1]