Przejdź do zawartości

Mangusta

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mangusta
Herpestes
Illiger, 1811[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – mangusta egipska (H. ichneumon)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Infrarząd

Viverroidea

Rodzina

mangustowate

Podrodzina

Herpestinae

Rodzaj

mangusta

Typ nomenklatoryczny

Viverra ichneumon Linnaeus, 1758

Synonimy
Gatunki

9 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Mangusta[7] (Herpestes) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny Herpestinae w obrębie rodziny mangustowatych (Herpestidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowo-zachodniej Europie, zachodniej Azji i Afryce[8][9][10][11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 22–58 cm, samców 25,4–61 cm, długość ogona samic 20,5–56,3 cm, samców 19,4–61 cm, długość tylnej stopy samic 4,4–11,4 cm, samców 4,5–11,5 cm, długość ucha samic 1,5–4,2 cm, samców 1,4–3,8 cm; masa ciała samic 277–4100 g, samców 363–4100 g[9][12].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1811 roku niemiecki zoolog Johann Karl Wilhelm Illiger w publikacji swojego autorstwa dotyczącej systematyki ssaków i ptaków[1]. Illiger wymienił trzy gatunki – Viverra ichneumon Linnaeus, 1758, Viverra cafra[d] J.F. Gmelin, 1788 i Viverra mungo J.F. Gmelin, 1788 – z których gatunkiem typowym jest Viverra ichneumon Linnaeus, 1758.

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Ichneumon: gr.  ιχνευμων ikhneumōn ‘tropiciel’, od ιχνευω ikhneuō ‘tropić, sledzić’[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vivera ichneumon' Linnaeus, 1758.
  • Herpestes (Herpertes): gr. ἑρπηστης herpēstēs ‘pełzacz’, od ἑρπω herpō ‘pełzać’; prawdopodobnie w aluzji do zwyczajów mangusty, szczególnie jej pogoni za swoją ofiarą. Sugerowano również połączenie greckich słów: ερπ erp ‘gad, wąż’; εδεστης edestēs ‘zjadacz’, od εδω edō ‘jeść’[14].
  • Galerella: gr. γαλεή galeē lub γαλή galē ‘łasica’ albo rodzaj Galera J.E. Gray, 1843; łac. przyrostek zdrabniający -ella[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Herpestes ochraceus J.E. Gray, 1849.
  • Myonax: gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’[16]; αναξ anax, ανακτος anaktos ‘władca’[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Herpestes gracilis Rüppell, 1836 (= Herpestes sanguineus Rüppell, 1835).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Taksonomia Herpestes ulegała znacznym wahaniom w ostatnich latach. Do Herpestes w tradycyjnym ujęciu należały wszystkie gatunki, które były zawarte w Herpestes, Urva, Galerella i Xenogale, ale dane molekularne wskazują, że w tradycyjnym ujęciu Herpestes jest taksonem parafiletycznym. Aby wykluczyć parafiletyzm Herpestes, takson naso jest umieszczany w Xenogale, wszystkie azjatyckie gatunki są zaliczane do Urva a afrykański ichneumon (gatunek typowy dla rodzaju Herpestes) jest zachowany w Herpestes wraz z gatunkami afrykańskimi tradycyjnie zaliczanymi do Galerella, chociaż ostatecznie może stanowić odrębny rodzaj[18][8]. Potrzebne są dalsze badania, aby lepiej wyjaśnić relacje między Herpestes i Urva[8]. W takim ujęciu do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[19][12][8]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[7] Podgatunki[9][8][12] Rozmieszczenie geograficzne[9][8][12] Podstawowe wymiary[9][12][e] Status
IUCN[20]
Herpestes ichneumon (Linnaeus, 1758) mangusta egipska gatunek monotypowy południowy Półwysep Iberyjski, północna Afryka, południowa Turcja, Lewant, Czarna Afryka od Senegalu na wschód do Morza Czerwonego, na południe do północnej Namibii i północnej Botswany, wzdłuż wybrzeża do południowej Południowej Afryki DC: 50–61 cm
DO: 43–61 cm
MC: 2,2–4,1 kg 		 LC 
Herpestes sanguineus Rüppell, 1835 galerelka smukła gatunek monotypowy szeroko w pasie subsaharyjskim od Senegalu na wschód do Morza Czerwonego (Sudan), na południe do Południowej Afryki, także na wyspie Zanzibar (archipelag Zanzibar DC: 27–34 cm
DO: 19–31 cm
MC: 277–789 g 		 LC 
Herpestes ochraceus J.E. Gray, 1848 galerelka somalijska gatunek monotypowy Półwysep Somalijski w Etiopii, Somalii i marginalnie w północno-wschodniej Kenii DC: 28–29 cm
DO: 22–27 cm
MC: brak danych 		 LC 
Herpestes flavescens Bocage, 1889 galerelka czarna gatunek monotypowy ograniczony do południowo-zachodniej Angoli i północno-zachodniej Namibii DC: 31–35 cm
DO: 32–36 cm
MC: brak danych 		 LC 
Herpestes pulverulentus J.A. Wagner, 1839 galerelka szara 3 podgatunki południowa Afryka w południowej Namibii, Południowej Afryce i Lesotho DC: 33–42 cm
DO: 20–34 cm
MC: 0,5–1,2 kg 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunki wymarłe[21]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nazwa odrzucona, publikacja Frischa Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere została uznana za nieważną (poza kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego[2].
  2. ↑ Młodszy homonim Ichneumon Linnaeus, 1758 (Hymenoptera).
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Herpestes Illiger, 1811.
  4. ↑ Podgatunek H. ichneumon.
  5. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berlin: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 135. (łac.).
  2. ↑ ICZN. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.). 
  3. ↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 11. (niem.).
  4. ↑ B.G. de Lacépède: Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 7. (fr.).
  5. ↑ J.E. Gray. A revision of the genera and species of Viverrine animals (Viverridae) founded on the collection in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 564, 1864. (ang.). 
  6. ↑ O. Thomas. Two new S.W. African mungooses. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 2 (11), s. 408, 1928. DOI: 10.1080/00222932808672901. (ang.). 
  7. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 145–146. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 416. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  9. ↑ a b c d e J.S. Gilchrist, A.P. Jennings, G. Veron, & P. Cavallini (koordynator): Family Herpestidae (Mongooses). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 310, 315–317. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Herpestes ichneumon. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-16]. (ang.).
  11. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Galerella. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-16]. (ang.).
  12. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 657. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  13. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 346.
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 321.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 289.
  16. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 160.
  17. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 17.
  18. ↑ M.-L. Patou, P.A. Mclenachan, C.G. Morley, A. Couloux, A.P. Jennings & G. Veron. Molecular phylogeny of the Herpestidae (Mammalia, Carnivora) with a special emphasis on the Asian Herpestes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 53 (1), s. 69–80, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.05.038. (ang.). 
  19. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-15]. (ang.).
  20. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-02]. (ang.).
  21. ↑ J.S. Zijlstra, Herpestes Illiger, 1811, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-12-15] (ang.).
  22. ↑ D. Geraads. Carnivores du Pliocène terminalde Ahl al Oughlam (Casablanca, Maroc). „Geobios”. 30 (1), s. 128, 1997. DOI: 10.1016/S0016-6995(97)80263-X. (fr.). 
  23. ↑ Y. Haile-Selassie & F.C. Howell: Carnivora. W: Y. Haile-Selassie & G. WoldeGabriel (redaktorzy): Ardipithecus kadabba: Late Miocene Evidence from the Middle Awash, Ethiopia. Berkeley (California): University of California Press, 2009, s. 251. ISBN 978-0-520-25440-4. (ang.).
  24. ↑ L. Mayet. Étude des mammifères miocènes des sables de l'Orléannais et des faluns de la Touraine. „Annales de l’Université de Lyon”. I. Sciences, Médecine. 24, s. 305, 1908. (fr.). 
  25. ↑ W.O. Dietrich. Ältestquartäre Säugetiere aus der südlichen Serengeti, Deutsch-Ostafrika. „Palaeontographica”. Abteilung A. 94 (3–6), s. 43–133, 1942. (niem.). 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mangusta&oldid=74185616”