Helictidinae

	Helictidinae
	J.E. Gray, 1865
	; Ryjonos piżmowy (M. moschata)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Nadrodzina	łasicokształtne
Rodzina	łasicowate
Podrodzina	Helictidinae
	Typ nomenklatoryczny
	Podrodzina: Helictis J.E. Gray, 1831 (= Melogale I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831); Rodzaj: Melogale personata I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831
Synonimy
	Podrodziny: Helictidina J.E. Gray, 1865; Helictidinae: Gill, 1872; Helictidini: Petter, 1971; Rodzaju: Helictis J.E. Gray, 1831; Rhinogale Gloger, 1841; Helictes J.E. Gray, 1847; Nesictis O. Thomas, 1922;
	Podrodziny: Helictidina J.E. Gray, 1865; Helictidinae: Gill, 1872; Helictidini: Petter, 1971; Rodzaju: Helictis J.E. Gray, 1831; Rhinogale Gloger, 1841; Helictes J.E. Gray, 1847; Nesictis O. Thomas, 1922;
Rodzaje i gatunki
	Melogale I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831 – ryjonos; 6 gatunków – zobacz opis w tekście
	Melogale I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831 – ryjonos; 6 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Helictidinae – monotypowa podrodzina drapieżnych ssaków z rodziny łasicowatych (Mustelidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Podrodzina obejmuje gatunki występujące w Azji^[9]^[10]^[11].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 30–40 cm, ogona 10–21 cm; masa ciała 0,8–3 kg^[10]^[12].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1831 roku francuski zoolog Isidore Geoffroy Saint-Hilaire w rozdziale dotyczącym ssaków w publikacji pod redakcją Bélengera poświęconej francuskiej ekspedycji do Indii Wschodnich w latach 1825–1828^[8]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) ryjonos birmański (M. personata).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Melogale: łac. meles ‘borsuk’; gr. γαλεη galeē lub γαλη galē ‘łasica’^[13].
Helictis (Helictes): gr. ελη helē, ειλη heilē ‘ciepło słoneczne’; ικτις iktis, ικτιδις iktidis ‘łasica’ (być może również ελος helos ‘bagno’; ικτις iktis, ικτιδις iktidis ‘łasica’)^[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Helictis moschata J.E. Gray, 1831.
Rhinogale: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos „nos”; γαλεη galeē lub γαλη galē „łasica”^[15].
Nesictis: gr. νησος nēsos ‘wyspa’ (tj. Borneo)^[16]; ικτις iktis, ικτιδις iktidis ‘łasica’^[17]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Helictis everetti O. Thomas, 1895.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do podrodziny należy jeden rodzaj ryjonos^[18] (Melogale) z następującymi gatunkami^[19]^[12]^[9]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[18]	Podgatunki^[10]^[9]^[12]	Rozmieszczenie geograficzne^[10]^[9]^[12]	Podstawowe wymiary^[10]^[12]^[c]	Status IUCN^[20]
Melogale cucphuongensis	Nadler, Streicher, Stefen, Schwierz & Roos, 2011	ryjonos wietnamski	2 podgatunki	Wietnam (Ninh Bình, Lạng Sơn, Hà Giang, Cao Bằng i Đăk Lăk), południowo-wschodnia Chińska Republika Ludowa (znany tylko z miejsca typowego w Fujian)	DC: około 35 cm DO: około 18 cm MC: około 800 g	DD
Melogale personata	I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831	ryjonos birmański	3 podgatunki	Nepal, północno-wschodnie Indie, Mjanma, Chińska Republika Ludowa, Tajlandia, Laos, Wietnam i Kambodża	DC: 35–40 cm DO: 15–21 cm MC: 1,5–3 kg	EN
Melogale moschata	(J.E. Gray, 1831)	ryjonos piżmowy	5 podgatunków	północno-wschodnie Indie przez północną Mjanmę do środkowej i południowo-wschodniej Chińskiej Republice Ludowej (w tym wyspa Hajnan), północny Laos, i Wietnam	DC: 30–40 cm DO: 10–15 cm MC: 0,8–1,6 kg	LC
Melogale subaurantiaca	(Swinhoe, 1862)		gatunek monotypowy	lasy tropikalne i subtropikalne, użytki zielone, obszary uprawne Tajwanu	Brak danych	NE
Melogale everetti	(O. Thomas, 1895)	ryjonos borneański	gatunek monotypowy	wyżyny i wyżyny północnego Borneo (obecnie znany tylko z Sabah)	DC: 35–40 cm DO: 16–17 cm MC: 1–2 kg	EN
Melogale orientalis	(Horsfield, 1821)	ryjonos jawajski	2 podgatunki	Jawa i Bali	DC: 35–40 cm DO: 16–17 cm MC: około 2 kg	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, EN – gatunek zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nowa nazwa dla Melogale I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Helictis J.E. Gray, 1831.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b J.E. Gray. Revision of the genera and species of Mustelidae contained in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 103, 1864. (ang.).
↑ T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 6, 64, 1872. (ang.).
↑ G. Petter. Origine, phylogénie et systématique des blaireaux. „Mammalia”. 35 (4), s. 596, 1971. DOI: 10.1515/mamm.1971.35.4.567. (ang.).
↑ J.E. Gray. Three new genera. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 1 (8), s. 94, 1831. (ang.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. xxix, 75. (niem.).
↑ J.E. Gray: List of the osteological specimens in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1847, s. 20. (ang.).
↑ O. Thomas. Some Notes on Ferret-Badgers. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 9, s. 194, 1922. (ang.).
↑ ^a ^b I. Geoffroy Saint-Hilaire: Memmifères. W: C. Bélenger: Voyage aux Indes-orientales, par le nord de L’Europe, les provinces du Caucase, la Géorgie, L’Arménie at la Perse, suivi de détails topographiques, statiscques et autres sur le Pégou, les Iles e Java, de Maurice et de Bourbon, sur le Cap-de-Bonne-Espérance et Sainte-Hélène, pendant les années 1825, 1826, 1827, 1828. Cz. 3: Zoologie. Paris: Arthur Betrand, 1831, s. 129. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 454. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S. Larivière, A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 635–636. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Melogale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-23].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 686. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 408.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 314.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 606.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 165.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 124.
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 158-159. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-20]. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-10]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[5] Nowa nazwa dla Melogale I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1831.

[7] Niepoprawna późniejsza pisownia Helictis J.E. Gray, 1831.

[22] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Gray1865-1] J.E. Gray. Revision of the genera and species of Mustelidae contained in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 103, 1864. (ang.).

[gill-2] T.N. Gill. Arrangement of the Families of Mammals; with Analytical Tables. „Smithsonian Miscellaneous collections”. 11, s. 6, 64, 1872. (ang.).

[pet-3] G. Petter. Origine, phylogénie et systématique des blaireaux. „Mammalia”. 35 (4), s. 596, 1971. DOI: 10.1515/mamm.1971.35.4.567. (ang.).

[Gray1831-4] J.E. Gray. Three new genera. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 1 (8), s. 94, 1831. (ang.).

[Gloger-6] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. xxix, 75. (niem.).

[gray-8] J.E. Gray: List of the osteological specimens in the collection of the British Museum. London: The Trustees, 1847, s. 20. (ang.).

[Thomas-9] O. Thomas. Some Notes on Ferret-Badgers. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 9, s. 194, 1922. (ang.).

[Geoffroy-10] I. Geoffroy Saint-Hilaire: Memmifères. W: C. Bélenger: Voyage aux Indes-orientales, par le nord de L’Europe, les provinces du Caucase, la Géorgie, L’Arménie at la Perse, suivi de détails topographiques, statiscques et autres sur le Pégou, les Iles e Java, de Maurice et de Bourbon, sur le Cap-de-Bonne-Espérance et Sainte-Hélène, pendant les années 1825, 1826, 1827, 1828. Cz. 3: Zoologie. Paris: Arthur Betrand, 1831, s. 129. (fr.).

[icmw-11] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 454. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[hmw-12] S. Larivière, A.P. Jennings: Family Mustelidae (Weasels and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 635–636. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).

[Wilson&Reeder-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Melogale. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-23].

[amw-14] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 686. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792155_408]-15] Palmer 1904 ↓, s. 408.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792061_314]-16] Palmer 1904 ↓, s. 314.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792353_606]-17] Palmer 1904 ↓, s. 606.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=205_165]-18] Jaeger 1959 ↓, s. 165.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=164_124]-19] Jaeger 1959 ↓, s. 124.

[miiz-20] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 158-159. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[mdd-21] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-20]. (ang.).

[23] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-10]. (ang.).

[1]