Jornalisme
Lo jornalisme es l'activitat que consistisse a collectar, rassemblar, verificar e comentar de fachs e d'informacions per lu portar a l'atencion d'un public. Es normalament exercida per un professional, dich jornalista, que participa a la redaccion d'un jornal escrich, parlat ò televisiu. Per extension, lo tèrme designa l'ensèms dei jornals e dei jornalistas.
Definicion[modificar | Modificar lo còdi]
L'informacion jornalistica[modificar | Modificar lo còdi]
En teoria, l'informacion jornalistica associa tres caracteristicas :
- es d'actualitat e d'interès general ;
- es estada seleccionada e mesa en forma per una consciéncia liura, formada a la recèrca interessada de la vertat e preocupat dau ben comun ;
- es difusada per un mèdia qu'assegura l'indépendéncia dau jornalista a respièch de tota forma de poder (politic, ideologic, economic, etc.).
Totjorn en teoria, lo respècte dei fachs es una condicion sine qua non de l'activitat jornalistica. Un jornalista que publica una informacion deu donc dispauar d'una pròva que li permet de justificar de la sieua realitat (document, testimòni, fotografia...). Aquò deu empachar la transformacion ò la dissimulacion dei fachs, activitats que son sovent consideradi coma lo limit entre l'informacion jornalistica e la propaganda. En rason d'aqueu ròtle central dins la circulacion dei informacions an sen de la societat, lu jornals ocupan una plaça importanta dins lu regimes democratics e, en retorn, lu estats democratics asseguran la libertat de la premsa.
Aqueli règlas non empachan l'existéncia de jornals engatjats, valent a dire de jornals que causísson volontariament de defendre un ponch de vista ò una ideologia. Totun, aquelu jornals dèvon totjorn respectar lu fachs e expauar clarament lo sieu partit pres.
Li formas de l'informacion jornalistica[modificar | Modificar lo còdi]
L'informacion jornalistica pòu èsser veïculada per mai d'un supòrt e pilhar mai d'una forma diferenta. Li pus frequenti son lo jornal papier, la ràdio, la television ò lu sites d'informacions internet. Permèton de presentacions diferenti de l'informacion e de la sieua analisi. Per exemple, lu jornals papier an sovent la plaça per de desvolopaments lòngs. Lu jornals televizats an la capacitat de mostrar d'imatges e de films, mas lo temps li es mai limitat, cen qu'empacha generalament d'explicacions complèxi. Despí lu ans 1960, una certana distribucion dei ròtles s'es operada entre lu diferents mèdias. Es resumida per una maxima atribuida a Hubert Beuve-Méry : « la ràdio anóncia li nòvas, la television li mostra e la premsa escricha li comenta ».
Totun, l'aparicion dei cadenas d'informacion en continú, fòrça similari ai ràdios, trebolèt aquela organizacion car son capabli de la mema reactivitat que li ràdios. Lo desvolopament dei mèdias internet, sovent creats per lu mèdias tradicionals, es una autra causa de remessa en causa de l'òrdre tradicional car un meme site pòu acomplir li tres foncions d'anóncia, de presentacion d'imatges e d'explicacion[1].
-
Jornal papier -
Magasin dont si vend de jornals papier -
Emission de ràdio en lo 2013 -
Receptor ràdio dau 1972 -
Plateu d'enregistrament d'un jornal televisat
Istòria dau jornalisme[modificar | Modificar lo còdi]
Li formas primitivi[modificar | Modificar lo còdi]
De formas primitivi de jornalisme son atestadi durant l'Antiquitat e l'Edat Mejana dins mai d'una region. Per exemple, dins l'Empèri Han, li aviá de bulletins oficials periodics per anonciar d'informacions[2]. Un cas pus tardiu es un bulletin similar publicat per la Republica de Venècia au sègle XVI[3]. Totun, aqueli publicacions son fòrça diferenti dei jornals modèrnes.
L'eveniment decisiu dins l'aparicion dau jornalisme foguèt l'invencion de l'imprimaria. D'efècte, aquò permetèt de facilitar la difusion de l'informacion au sen de la societat. En China, l'existéncia d'un jornal privat es reportada en lo 1582 dins l'Empèri Ming[4]. En Euròpa, lo Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien, apareissut en Estrasborg en lo 1605, es sovent citat coma lo promier jornal vertadier dau continent.
L'aparicion dau jornalisme modèrne[modificar | Modificar lo còdi]
Li condicions d'aparicion dau jornalisme modèrne se metèron lentament en plaça durant lo sègle XVIII. Una promiera condicion importanta foguèt la reconoissença de la libertat de la premsa (tre lo 1695 en Anglatèrra). Una segonda condicion foguèt la creacion progressiva d'un public. Totun, lo jornalisme capitèt finda de si desvolopar dins de país, coma França ò Prússia, que gardèron lòngtemps un sistèma de censura en considerant la premsa coma una aisina au servici de la propaganda reiala. Pauc a pauc, en causa dau còst de publicacion, lu jornaus si concentrèron dins li vilas. Lu jornals aguèron un ròtle important dins li evolucions politiqui dau sègle XIX. En Euròpa, sostenguèron li revolucions liberali dins mai d'un país. Maugrat de temptativas nombroï per tornar impausar una censura pus estricta, la premsa pilhèt mai e mai d'importància durant lo periòde emb la creacion de publicacions variadi anant de l'anarquisme au conservatisme reaccionari.
En parallèle, de lèis estructurèron la profession per gerir la libertat d'expression, protegir lu jornalistas e assegurar lo bòn foncionament d'una institucion vista coma lo quatren poder tre la fin dau sègle XVIII[5]. La lèi francesa sus la libertat de la premsa dau 1881 es un bòn exemple de legislacions d'aqueu tipe qu'es totjorn largament en vigor. Aqueli lèis permetèron d'enebir lu metòdes desleials e d'establir una diferéncia clara entre lo jornalisme e la propaganda. Dins fòrça país, d'avantatges fiscals foguèron finda creats per facilitar lo trabalh dei jornalistas ò per empedir la disparicion de jornals.
Lo periòde de la ràdio e de la television[modificar | Modificar lo còdi]
La ràdio si desvolopèt a partir dei ans 1920. Tre lu ans 1930, èra venguda un mèdia popular orientat vèrs la musica, l'espòrt e lo divertiment. Totun, foguèt finda pauc a pauc utilizada coma mejan d'informacion. La Segonda Guèrra Mondiala demostrèt lo sieu interès dins aqueu domeni. A partir dei ans 1950, la ràdio foguèt concurrenciada per la television. D'efècte, capable de mostrar dirèctament d'imatges dei eveniments, los jornals televizats venguèron rapidament un mejan fòrça utilizat per la populacion dei país industriaus per s'informar. Fòrça tocada per aquela concurréncia, la premsa papier conoissèt un declin important emb la disparicion de mai d'una publicacion. Totun, los títols pus importants subrevisquèron. Aquò menèt a l'adagi ben conoissut, « la ràdio anóncia li nòvas, la television li mostra e la premsa escricha li comenta », que governèt lo monde dei mèdias fins a l'aparicion d'internet.
Lo jornalisme despí l'aparicion d'internet[modificar | Modificar lo còdi]
L'aparicion d'internet trebolèt lu mèdias tradicionals de la segonda mitat dau sègle XX. D'efècte, internet permet au public de consultar d'informacions en defòra dau ritme cadençat de la premsa escricha (numèros jornadiers, setmaniers...) ò dei mèdias radiotelevisats somés a d'oraris regulars. De mai, la consultacion d'internet emplega d'aisinas diferenti dau papier, de la ràdio ò de la television. Aquò entraïna donc una crisi importanta de la premsa tradicionala e dau jornalisme tradicional. Lu títols papier semblan pus tocats emb la disparicion regulara de jornals istorics. Per exemple, en França, dispareissèron France-Soir en lo 2011, La Tribune en lo 2012 ò Minute en lo 2020. Fòrça jornals son finda menaçats e regularament venduts per lu sieus proprietaris en causa de pèrdas financieri tròp importanti.
Principis, practica e deontologia dau jornalisme[modificar | Modificar lo còdi]
Li questions relativi ai principis, a la practica e a la deontologia son l'objècte de discussions importanti despí l'aparicion dau jornalisme. Totun, de respòtas comuni son estadi desvolopadi per lu teoricians dau jornalisme e per lu jornalistas elu-memes.
Lu principis generals[modificar | Modificar lo còdi]
Lo respècte dei fachs[modificar | Modificar lo còdi]
Lo respècte dei fachs es lo principi de basa de toti li practicas jornalistiqui. La verificacion dei informacions raportadi es donc un autre element central dau jornalisme. Aquò necessita de recopar lu fachs, lu testimoniatges e li informacions per identificar la realitat. Li tecnicas emplegadi son variabli e despendon dei domenis d'investigacion. Lu jornalistas son ensinda sovent especializats. Per exemple, lo reportaire es un jornalista de terren que seguisse de subjèctes d'actualitat. Es donc sovent relativament generalista. Lo correspondent de premsa es especializat dins l'actualitat de lòng tèrme d'una zòna geografica precisa (vila, Estat, etc.) dont es installat. Per aquò, deu ben conóisser la vida politica, l'economia e la cultura locali. Mas existisse pereu de jornalistas que si desplaçan pas ò rarament sus lo terren coma lu jornalistas economics. Lo respècte dei fachs exigisse pereu de dessaparar clarament la presentacion dei informacions e lu comentaris e analisis dau jornalista. L'interpretacion d'aqueu principi es importanta car es a l'origina de practicas jornalistiqui diferenti.
La question de la lealtat dei metòdes emplegats[modificar | Modificar lo còdi]
L'usatge de la corrupcion es un autre element important per la profession. Es normalament unanimament condamnada, mas dins lu fachs li a de zònas gaire clari. Per exemple, corrompre un individú per obtenir d'informacions importanti es considerat coma un mejan desleal. Totun, d'afaires mòstran regularament la realitat de l'utilizacion d'aqueu procediment dins la descubèrta d'afaires importants. Dins l'autre sens, acceptar d'avantatges per escriure un article es encara pus fortament condamnat, mas la redaccion d'articles publicitaris es una practica mai e mai frequenta dins mai d'un país. D'un biais general, lo respècte estricte de la legalitat es finda l'objècte de debats. En particular, l'investigacion necessita d'obtenir d'informacions que sa difusion non es totjorn autorizada. La proteccion dei fònts aguent donat aqueli informacions es un autre principi partejat per l'ensèms dei jornalistas.
L'independéncia dau jornalista[modificar | Modificar lo còdi]
L'independéncia es un autre critèri central dei principis de basa de l'activitat jornalistica. Aquò enebisse li pressions dirècti per modificar lo contengut d'un article, escondre una informacion ò, au contrari, presentar un fach dobtós. Aqueli pressions pòdon venir dei caps de la redaccion, de l'editor ò dau proprietari dau jornal. Lo jornalista deu finda resistir ai pressions exercidi per li fònts avant la sieua publicacion.
Li practicas[modificar | Modificar lo còdi]
Lo respècte dei principis de basa dau jornalisme pòu pilhar de formas variadi. En efècte, li a mai d'un estile, d'un objectiu e d'un biais de presentar lu fachs e li analisis. Lu jornaus de referéncia an ensinda tendéncia a establir una separacion estricta, en particular dins lu país anglosaxons, entre lu fachs e lu comentaris. Lu subjèctes abordats son finda generaus emb de paginas dedicadi a l'actualitat politica, scientifica e culturala. Totun, existisse fòrça publicacions que son especializadi dins un domeni especific ò que defendon una vision politica particulara. Aquò es a l'origina de practicas fòrça diferenti coma lo jornalisme gonzo (ò jornalisme ultrasubjectiu) es un metòde d'enquista e d'escritura a la primiera persona dont lo jornalista es un protagonista dau sieu reportatge[6].
Aquelu estiles e domenis son fòrça nombrós :
La deontologia[modificar | Modificar lo còdi]
Dins mai d'un país, de cartas de deontologia enquadran l'activitat dei jornalistas. Precisan lu ponchs de respectar per lo jornalista eu meme (respècte dei fachs, proteccion dei fònts, etc.) e li condicions permetent l'exercici normal de la profession (independéncia, abséncia de pressions de la ierarquia dau jornal per publicar ò escondre una informacion, etc.). Aqueli cartas an de còps un caractèr juridic constrenhent, mas son mai sovent de conseus ò de règlas de conducha. Per exemple, es lo cas de la Carta dei Devers Professionals dei Jornalistas Francés, escricha en lo 1918, qu'a un ròtle moral importanta, mas que non es un document legal.
Annèxas[modificar | Modificar lo còdi]
Ligams intèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
Obratges tecnics sus la profession de jornalista :
- Florence Aubenas e Miguel Benasayag, La fabrication de l'information. Les journalistes et l'idéologie de la communication, París, La Découverte, 1999.
- Jacques Le Bohec, Dictionnaire du journalisme et des médias, Presses Universitaires de Rennes, 2010.
- Patrick Conley, Der parteiliche Journalist [Lo jornalista partisan], Berlin, Metropol, 2012.
- Françoise Giroud e Martine de Rabaudy, Profession journaliste : conversations, París, Le livre de poche, 2003, 185 p.
- Jean-Luc Martin-Lagardette, Le Guide de l'écriture journalistique, La Découverte, 7a edicion, 2009.
- Denis Ruellan, Les pros du journalisme, Presses Universitaires de Rennes, 1997.
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ Jean-Jacques Cros, Le Journalisme Pour les Nuls, edi8, 2011, p. 157.
- ↑ Hartmut Walravens, The Early East Asian Press in the Eyes of the West. Some bibliographical notes, World Library and Information Congress, 72nd General Conference and Council of the International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA), 20–24 August 2006, Seol, Corèa, p. 2.
- ↑ Mario Infelise, « Roman Avvisi: Information and Politics in the Seventeenth Century », Court and Politics in Papal Rome, 1492–1700, Cambridge, Cambridge University Press, 2002, pp. 212, 214 e 216-217.
- ↑ Timothy Brook, The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China, Berkeley, University of California Press, 1998, p. xxi.
- ↑ Thomas Ferenczi, Le journalisme, Presses universitaires de France, 2005, p. 3.
- ↑ Martin Hirst, What is Gonzo? The etymology of an urban legend, University of Queensland Eprint Edition, 2004.
